Âşık Nuri Çırağı 1948 yılının onuncu ayında Erzurum’un Şenkaya ilçesinin Gaziler (Bardız) nahiyesinin Kaynak köyünde doğmuştur. Köyün eski ismi Çermik yeni ismi ise Kaynak’tır.

Asıl ismi Nuri Cihan Karataş’tır. Nüfus kayıtlarına göre doğum tarihi 01.01.1949’dur. Dedesinin ismi Süleyman, babası Muhammet Hamit’tir. Babaannesi Fadime, annesi Emine (Seher) hanımdır. Bir babanın bir çocuğudur. Seher Hanım doğum yaptıktan sonra hastalığa yakalanır. Genç yaşta annesini kaybeder.

İlkokuldan 1960-1961 eğitim öğretim sezonunda mezun olur. Mezun olduğu yıl Erzurum Yavuz Sultan Selim Öğretmen Okulunu kazanır. Annesi yanından ayırmak istemediği için okula kaydolamaz.

Eşi halasının kızı Zennure Hanım’dır. Zennure on beş yaşında Nuri on yedi yaşında iken evlilik gerçekleşir. Bu evlilikten; Emine, Neşe, Mehmet Mansur, Ahmet Nesimi, Ali İmran ve Ömer Faruk adında altı çocuğu dünyaya gelir.

1976 yılında Âşık Reyhani ile Kars’ın kahve kültüründen de etkilenerek Erzurum’da “Âşıklar Kahvesi”’ni açar ve bu kültürün gelişmesine hizmet ederler. Reyhani ile olan birliktelik 1978 yılına kadar devam eder. Bu kahve 1993 yılına kadar kültüre hizmet eder. 1993 yılında Kocaeli’nin Darıca beldesine taşınır. Halen Darıca’da yaşamaktadır.

1994 yılında İstanbul’da “Gülhane Parkı Âşıklar Kahvesi”ni açar. Bu kahve âşıkların İstanbul’a taşınmasını sağlar. Bu kahve aynı zamanda İstanbul’da kurulan ilk âşıklar kahvesidir. 1999 yılına kadar devam eden bu kahve 2000 yılında “Gebze Âşıklar Kahvesi” olarak açılır ve hâlâ devam eder. Âşıklar kahvesi zincirine 2001 yılında açılmak üzere olan “İzmit Çene Suyu Parkı Âşıklar Otağı” eklenir.

Çocukluğundan beri kendisinden büyüklerle aynı mecliste olmayı sever. Âşık Nihani, Müdami, Deryami, Efgâri, Gülistan, Ruhani, Reyhani ve hocası Âşık Mevlüt İhsani gibi âşıkların saz meclisinde bulunur. Aynı köyde yaşadığı hocası Mevlüt İhsani kendisine ilk sazını alır. Bir gün babası namaz kılarken babasını rahatsız edince babası sazını kırar. Sazının kırılmasına çok üzülür. Daha sonra babasından aldığı para ile Kars’tan kendisine yeni bir saz alır. Şiir yazmaya kabiliyeti olan Nuri, ustası İhsani’den aldığı dersler sayesinde saz çalmayı öğrenir. Yıllarca beraber olduğu Reyhani’nin de kendisi üzerinde etkisi olduğunu kabul eder. Ancak asıl ustası Mevlüt İhsani’dir.

1966’da başlayan Konya Âşıklar Bayramı’na 1967 yılından itibaren katılmaya başlar. Mahlâsını Orhan Şaik, Fevzi Halıcı, Ahmet Kabaklı ve Behçet Kemal Çağlar Konya Âşıklar Bayramı’nda vermiştir. Konya Âşıklar Bayramı başta olmak üzere birçok kutlama, şenlik, tören gibi programlara katılmıştır. Türkiye’de gezmediği çok az il vardır. Bu iller Sinop, Hakkâri ve Muğla’dır. Bunun yanında yurt dışında Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde turnelere katılmıştır. Bunların yirmi biri Avrupa’ya biri ise Orta Asya’yadır. Özel televizyon kanallarında ilk âşıklar programını yapan Âşık, halen bu tür programlara çok düzeyli bir katkı sağlamaktadır. TRT dâhil birçok radyoda da değişik programlara katılmıştır. Ayrıca TRT’nin Kars radyosunun onaylı sanatçısıdır. Yüzün üzerinde ödülü olan âşık, ulusal bir televizyon kanalında program yapmaya devam etmektedir..

Açtığı kahvelerle âşıkların yetişmesine büyük katkı sağlayan Çırağı, aktif hayatı nedeniyle doğrudan usta-çırak ilişkisiyle âşık yetiştiremese de bu kültüre katkılarıyla tarihteki yerini alacağına inanmaktadır. Doğu Anadolu’da ilk kez âşıklar için turne düzenlemiş, açtığı “Âşıklar Kahvesi” ile kültürün yayılmasına büyük hizmetler etmiştir.

Kaynak:
Edeb. Öğr. Ömer ÖZBAYRAK
Kocaeli Ün. Fen-Edebiyat Fak. T.D.E.
Lisans Tezi-2001