Kuzeydoğu Anadolu’da serhat şehir Kars’ın yetiştirmiş olduğu,
döneminin en usta ve en büyük aşığı olan Tüccari, 1720 yılında Selim
ilçesinin şimdiki adı Büyükdere olan Tiknis köyünde doğmuş, 1805
yılında vefat etmiştir.
Divanları, Tecnisleri, Destanları ve hikayeleri ile tanınan Tüccari,
Ahıska’ya gözlerinden tedaviye giderken, yolda Seyahat Destanını ve
bir çok koşmasını yazar.
Yaşadığı dönemde “Ustad” diye anılan Tüccari hakkında ki ilk yazı
Kars’ta 1939 yılında yayınlanan Doğuş Dergisi’nde ki bir inceleme
yazısıdır. Prof. Dr. Mehmet Fahrettin Kırzıoğlu, Nejat Birdoğan,
Karslı M. Kuzu, Salih Şahin gibi araştırmacılar bilgi vererek
şiirlerini yayınlamışlardır.
Şiirlerinin çoğu derlenemeden yitip giden Aşık Tüccari’nin kayıtlara
geçmiş şiiri pek azdır. Halk şiirinin zor dallarından olan Divan ve
Tecnis dalında Tüccari pek usta ve hünerlidir.
Kars ve çevre aşıklarının okudukları “Derbeder” makamının yaratıcısı
olan Aşık Tüccari aynı zamanda Yaralı Mahmut, Tahir İle Zöhre gibi
hikayelerin kaynak kişisidir. Kendisinin dizmiş olduğu Eşref Bey
adlı bir de hikayesi mevcuttur.
Oğuz Türkmenlerinden olan Tüccari’nin Alevi/Bektaşi olduğu, bu inanç
içerisinde yetiştiği ve Garip Musalı ocağına bağlı olduğu
bilinmektedir.
|
SALINA SALINA GELEN GÜZELLER
Salına salına gelen güzeller
Tanrı selamını almaz mısınız
Mevla’m sizi süs için mi yaratmış
Hoş bir eda ile gülmez misiniz
Gurbete gidenler azığın alır
Kimisi gitmeyip sılada kalır
Kimi sevap için kâbeye varır
Kâbe kapınızda bilmez misiniz
Karadır kaşınız yaydan inc’olur
Bugün dünya yarın ahret nic’olur
Bir gönül tavafı yüz bin hac’olur
Gönülleri tavaf kılmaz mısınız
TÜCCARİ’yim bunca derdi niderim
Başım alır diyar diyar giderim
Yarın mahşer günü dava ederim
Siz mahşer yerine gelmez misiniz
KURBAN OLDUĞUM
Aheste aheste yürür
Yoluna kurban olduğum
Konuş sözünü duysunlar
Diline kurban olduğum
Burası kale bedeni
N’olur durdurun gideni
Kemer sıkmıştır bedeni
Beline kurban olduğum
Kadere boynunu eğer
Gözleri dünyaya değer
Saçları topuğa değer
Teline kurban olduğum
TÜCCARİ’yim can versinler
Yüzüm yoluna sürsünler
Döndür yüzünü görsünler
Halına kurban olduğum |
|
GÜZELLER BEZENMİŞ TOYA GİDERLER
Güzeller bezenmiş toya giderler
Sizlere emanet yar oynamasın
Ben bilirim rica minnet ederler
Yüngüllük edipte tez oynamasın
Komşular oturur size bakarlar
Gonca güller al yanağa takarlar
Sonra söyler başımıza kakarlar
Dudağın altında dil oynamasın
TÜCCARİ sevmişim seni cananım
Sizlere kurbandır bu şirin canım
Demem oynamasın oynasın hanım
Karakaş altında göz oynamasın
İNCİDİR
Dü çeşmim kan ağlamaktan gözlerim yaş incidir
Kadir kıymet bilmeyenler yaren yoldaş incidir
Dinle sözüm al nasihat konuşma cahilinen
Cahil de bir kem söz var ki değse bin baş incidir
Kadir Mevla’m sebepkâr et bezirgânlar kânına
Yüküm cevahir yüküdür bakır çatmaz yanına
Sarraf olan kıymet biçsin lalima mercanıma
Sarraf olmayan ne bilir sanar her taş incidir
Kamilinen haşrolmayan kendisin evla bilir
Dinleme cahil adamı özünü derya bilir
Der TÜCCARİ yar elinden çektiğim Mevla bilir
Mevsim ihtiyar olunca dağları kış incidir |