TRT ve TÜRK HALK MÜZİĞİ DERLEMELERİ

Türker EROĞLU

   Görevimiz gereği yurdun çeşitli yerlerinde yaptığımız folklor saha araştırmaları sırasında vatandaşlarımızın "Türkülerimiz doğru icra edilmi­yor'' diyerek TRT'den şikayetçi olduklarını gördük. Ayrıca, yaptığımız derlemeler sırasında TRT repertuarında bulunan bazı parçaların, mahal­linde farklı icra edildiğini tespit ettik. Bu tespitlerimiz uzman arkadaşlarımızla beraber TRT repertuarında bulunan notaları incelemek ve derleme­lerden elde ettiğimiz malzemelerle karşılaştırmak suretiyle devam etti. Neticede bizim tespitlerimizle, TRT repertuarında bulunan türkü ve ezgi­ler arasında bariz farklılıklar olduğunu gördük.

Bu farklılıkların sebeplerini düşündüğümüzde dört temel sebep akla gelmektedir. Birincisi "Kaynak kişilerin yetersizliği'', ikincisi ''Derleyicinin yetersizliği'', üçüncüsü ''Notist (notaya alan) in yetersizliği veya hatası'',

dördüncüsü ise ''Repertuar kurulunun hatası''dır.

1. Kaynak Kişinin Yetersizliği
a.Kaynak kişi bölgeyi temsil kabiliyetine sahip değildir.
b.Kaynak kişi bölgenin insanı değildir. 

2. Derleyicinin Yetersizliği
a. Derleyici, araştırmacı formasyonuna sahip değildir. (Araştırma metot ve teknikleri konusunda yeterli bilgiye sahip değildir,)
b. Derlediği türkü veya ezgiyi çeşitli kaynak kişilerden almak suretiy­le denetlememiştir.
c. Kaynak kişinin yeterli olup olmadığını araştırmamıştır.
d. Bölgenin müzik yapısı hakkında ön bilgi almamıştır.

3. Notist Hatası
a. Notist türkü veya ezgiyi notaya alırken iyi dinleyip kontrolünü yapmamıştır.
b. Yörenin müzik yapısını bilmediği için hatalı notalama yapmıştır.
c. Biraz ihtimam gösterip detaylı notalama yaparak mahalli tavırları tespit etmemiş veya edememiştir.

4. Repertuar Kurulu Hatası
a. Kurulun hatası, yukarda sözü edilen eksiklikleri görememesidir. Bunun sebebi de, repertuar kurulu üyelerinin konu ile ilgili formasyon eksikliğidir.

Bütün bu eksiklikler bir araya geldiği zaman repertuara alınan eser­lerin kaynaktakinden farklı olması çok normaldir.


Neler Yapılmalıdır?
En başta yapılması gereken şey, repertuar kurulundan konuyla ilgili ilmi formasyona sahip tecrübeli şahısların (hatta akademisyenlerin) bulunmasını temin etmektir.

İkinci olarak, bir derleyici repertuar kuruluna bir malzeme getirdiği zaman önce derleyicinin formasyonuna bakılmalı, daha sonra malzemeler değerlendirmeye alınmalı veya en azından derleyicinin formasyonu göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılmalıdır.

Üçüncü olarak, görev verilecek notistin ihtimamla seçilip, kendisine kıstaslar verilerek, notaya alırken özellikle mahalli tavırları da belirtmesi temin edilmelidir.

Hepsinden önemlisi bu işin başında bulunan selahiyetli şahısların ola­ya yalnızca yayıncı ve icracı gözüyle değil, en başta ilim adamı gözüyle bakmalarıdır.

Bunlar gerçekleştiğinde TRT radyo ve televizyonunundan yayınlanan Türk halk müziği eserlerinin asıl sahibi olan halkın, TRT'den şikayetçi olmayacağı böylece verenin alandan razı olacağı kanaatindeyiz.

Kültürümüzün önemli bir unsuru olan halk müziğimizin doğru bir şekilde tespiti ve icrası, gelecek nesillere doğru olarak aktarılması milli bir görevdir. Bu işi dosdoğru yapmayanlar vebal altındadır.