|
Böylesi bir başlığı irdelemeye geçmeden önce
standartlaşma-standardizasyonun tanımı yapmak gerekmektedir.
Standartlaşma: (Fr: Standardisation, Al: Standardizierung, İng:
Standardization) Ürünlerde nitelik eşitliğini ve tip birliğini
sağlamadır. Bu deyim ölçünleme, ölçünleştirme veya tekörnekleme
deyimleriyle dilegetirilebilir. Ürünleri tiplere ayırma, aynı
nitelikte ve tipte olanları bir araya toplama işlemidir.
Standartlama, aynı zamanda çeşitlerin azaltılarak üretimin en çok
alıcısı olan çeşide yönelmesini de sağlar2.
Standart: Fiziki niceliklerin ölçümünde başvurulabilecek bir birim
oluşturmak üzere kabul edilmiş başvuru, referans örneğine standard
denir3.
Müzikte standartların ve standardizasyonun en geniş manasıyla yer
bulduğu saha sesbilimi (akustik) ve ses iletişimi sahalarıyla, bu
sahalarda faaliyet gösteren endüstrilerdir. Musiki aletleri içinde
bir takım standartlar gelişmiştir4.
Evrensel batı müziği, çalgılar, çalgı akortları, çalgı metodları,
çalgı toplulukları, müzik biçimleri, terimler ve müzik eğitimi
üzerine bilimsel düzenlemelerini yapmış, kurallarını koymuş ve
standardizasyonunu kusursuz bir biçimde tamamlamış, bütün ulusların
ortaklaşa oluşturdukları, insanlığın övünç kaynağı büyük bir
sanattır. Orkestranın baş çalgısı keman daha 17. Yüzyılın
ortalarında, Amati ve Stradivarius ustaların ellerinde ideal
biçimini ve ölçülerini almış bulunuyordu. Halk Müziğinin hiç bir
çalgısı, tek tip, tek örnek üzerine standardize edilmemiştir. Bu
sanatın çalgısı olan bağlamanın standardizasyonu için Cafer AÇIN, II.
Milletlerarası Türk Folklor Kongresi'ne "Standart Bağlama Ailesi ve
Bağlama Düzenlerinin Bağlamaya Yapmış Olduğu Etkiler" adlı bilimsel
incelemelere dayalı bir bildiri sunmuştu. Sonuç ne oldu, bilinmiyor5.
Bahsi geçen yazı çeşitli defalar Kültür Bakanlığı'nca basılan "Türk
Halk Musikisi'nde Çeşitli Görüşler" adlı kolleksiyonda
yayımlanmıştır6. Çeşitli zamanlarda
konuyla ilgili araştırmacılarımız bağlamada standardizasyon sorununu
vurgulamışlardır. Başta yapısal olarak bir standardının olmaması ile
tellerin, akordun ve perdelerin farklı şekillerde yapılmasından
kaynaklanan müziksel kalite düşüklüğüne değinilmiştir7.
Ülkemizde kullanılan çalgılar kalite açısından istenilen düzeyde
bulunmamaktadır. Bu sorun, müziğin icrasından sunumuna, ekonomik
kayıplardan ülkemizin olumsuz tanıtımına kadar varan çeşitli sosyal
ve de fiziksel sorunlara neden olmaktadır. Bunun başlıca sebepleri
şunlardır:
1) Ülkemizdeki Türk Çalgıları yapımcıları (lüthiyeler) gerekli
eğitimi almamaktadır. Şu anda 3 konservatuarımızda çalgı yapımı
bölümü bulunmaktadır. Gözleme dayalı bir saptama yapmak gerekirse
buradaki öğretimin, irticâlen bu zanaatı öğrenip uygulayanların
ilerisinde bir öğretim olduğunu söylemek pek mümkün gözükmemektedir.
Nitekim lüthiyelerimizin büyük bir çoğunluğu konservatuarlarımızın
çalgı yapımı bölümünden mezun değildir. Kaldı ki
konservatuarlarımızdaki öğretimin anlayışında, bilimin bize sunduğu
bilgi ve teknolojik imkanları kullanarak daha sağlıklı ürünler sunma
konusunda ciddi bir gayretin olduğunu söyleyebilmek mümkün değildir8.
Bunun en belirgin kanıtı titreşim, akustik, ağaç fiziği, sinyal
işleme gibi bilim dalları/disiplinlerinin, hala çalgı yapımı
bölümlerinde talep edilen/irdelenen dallar olmamasıdır.
2) Toplumumuz genel anlamda kaliteyi/kaliteliyi talep etmemektedir.
İnsanlarımızın kaliteli sazı talep etmeyi isteyecek gerekli
kültürel-bilimsel anlayışa sahip olmaması, arz-talep ilişkisi
bağlamında ortaya çıkan bir sorundur.
3) Endüstriyel anlamda belli bir kalite vurgusu yapılmasına rağmen
kültürel-sanatsal ürünlerin belli bir kaliteyi tutturabilmesi
konusunda resmî makamların herhangi bir gayret içerisinde
olmamasıdır. Söz gelimi: Türk Standartları Enstitüsü'nde müzik ile
ilgili birkaç standart bulunmaktadır. Bunlardan hiçbiri çalgı
yapımıyla ilgili değildir. Dolayısıyla çalgı yapımı konusunda resmî
ya da gayri resmî referans noktası oluşturacak bir kurum-kuruluş
bulunmamaktadır.
Varyantları ile birlikte Hindistan'dan İtalya'ya kadar olan bölgede
çalınan (ya da geçmişte çalınmış olan) bir halk çalgısı olarak
bağlama (tambura, saz)9, Türk Halk
Müziği'nin temel çalgısı olmasından dolayı Türk Halk Bilimi
araştırmacılarının en çok üzerinde durması gereken çalgıların
başında gelmektedir. Farklı yörelerde farklı adlarla da olsa,
temelde birbirine benzeyen, kısaca bağlama ailesi olarak tarif
edebileceğimiz bu çalgılar, sahip oldukları farklı fiziksel yapıları
sayesinde, yine başta Türkiye olmak üzere çalındığı ülkelerin müzik
dünyasına çeşitli renkler katma imkanı sunmuştur.
Genellikle irticâlen öğrenilip üretilen Türk Halk ve Klasik Türk
Müziği çalgılarının bilimsel metodlar çerçevesinde üretiminin
yapılmasına olanak verecek gerekli bilgi birikimini oluşturacak bir
araştırma merkezinin kurulması, bahsedilen sorunların çözümüne katkı
sağlayabilir. Elde edilen bilgi birikiminden yararlanıp çağın
sunduğu son teknoloji ve üretim metodlarını da kullanarak görece
daha ucuza kaliteli çalgıların üretimi gerçekleştirilebilir ya da
gerçekleştirilmesine olanak sağlanabilir. Bu noktadan hareketle elde
edilecek avantajlar:
1) Kaliteli Çalgı Üretimi: Bu sayede müziğin icrasındaki kalite
yükselecek, müziğin sanatsal boyutuna fiziksel anlamda katkı
sağlanacak.
2) Görece Ucuz Çalgıların Üretimi:
a) Daha çok insanımızın müziğe merak salması, müzik aletlerinin
temin edilmesinin kolaylaşması sağlanacak.
b) Genel anlamda daha yaşanabilir bir toplumun tesisi konusunda
kültürel-etik bir yarar sağlanmış olacak10.
c) Bunların yanı sıra artan talep sonucu ekonomik olarak da katkı
sağlamış olacak.
3) İsrafın Önlenmesi ve Doğaya Saygı: Bilim ve teknolojinin
getirileri ile israfı minimum düzeye indirmek, gereksiz ağaç
kesimini önlemek mümkün olabilecektir.
4) Kültür Turizmine Katkı: Türk Müziği Çalgılarının tanıtımı
konusunda da yarar sağlanmış olacak. Başta kültür bakanlığının satış
noktaları olmak üzere turistlerin Türk Çalgıları'nı temin ettikleri
noktalarda daha kaliteli çalgılar satılmaya başlanacak.
Batı Müziği çalgıları -ama özellikle keman, gitar ve piyano- en az
bir asırdır bilimsel metodlarla incelenmektedir. Keman fiziği
konusunda yapılan çalışmalar ansiklopedi oluşturacak hacimde geniş
bir bilgi birikimi oluşturmuştur. Öyleki artık iyi bir kemanın hangi
özellikleri taşıması gerektiği ve buradan hareketle hangi ağaç
kombinasyonlarının, nasıl kullanılacağı ve üretileceğine kadar ince
detaylar bilinmektedir. Sadece "CATGUT Acoustical Society" adlı
-keman ailesi yaylı çalgıları araştırmak için kurulmuş- derneğin
çalışmalarını irdelememiz11, bizlerin
-yani Türkiye olarak- bu konuda ne kadar geri bir konumda olduğumuzu
-aslında daha bir başlangıç yapamamış olduğumuzu- görmek açısından
yeterli olduğunu söyleyebiliriz. Bir-iki istisna haricinde
Türkiye'de tez boyutunda konuyla ilgili çalışma yapılmamıştır12.
Makale ve kitap boyutunda da bağlamanın geçmişi ya da yapısıyla
ilgili kayda değer sayıda ve nitelikte -yine birkaç istisnâ dışında-
yayın olduğunu iddia etmek olası değildir. Bağlama dahil Türk Halk
Çalgıları konusunda en çok ilgi gören eseri Lawrence PICKEN adlı bir
İngiliz araştırmacı ortaya koymuştur13.
Çalgı fiziği konusunda şu anda dünyadaki tek bilimsel dergiyi de
yine "CATGUT Acoustical Society" adlı kurum yayımlamaktadır.
Batıdaki, çalgı fiziği çalışmalarının ulaştığı seviye konusunda
yaptığımız saptamaları, klasik gitar için de yapmamız mümkün. Keman
gibi onun da kalite bazında tarifi yapılabilmektedir. Tüm bunlar
yüzyıllara varan araştırma-geliştirme sürecinden sonra olmuştur.
Elbetteki tesadüfi değildir14. Yine
batıda birçok çalgı yapımıyla ilgili dernek, kurum ya da kuruluşun
bulunuşu, batıdaki lüthiyelerin bilime verdiği önemi de teyid
etmektedir15. Ülkemizde bu konuya
ilginin olmadığının bir göstergesi de Türk Standartları
Enstitüsü'nde bu konuyla ilgili hiçbir standart bulunmamasıdır.
Müzik ile ilgili olarak bir elin parmak sayısını geçmeyecek miktarda
standart bulunmaktadır. Bunların bazıları üzerinde de aslında
konsensüs oluşmamıştır16. Bunun
yanısıra ülkemizde herhangi bir lüthiye birliğini bulunmamaktadır.
(Bu yazımız, bildiri olarak sunulduktan bir süre sonra Ankara'da
MAYDER adında bir müzik aletleri yapımcıları derneği kurulmuştur.17)
Müzik fiziği konusunda ülkemizde yetersiz sayıda olmakla beraber, en
çok perde taksimatı konusunda çalışma yapılmıştır. Son yıllarda
Ayhan ZEREN'in ve Ali Fuat AYDIN'ın çalışmaları kayda değer nitelik
taşımaktadır18. Bunların dışında ODTÜ
Makina Mühendisliği Bölümü'nde, ders projesi olarak bağlama ile
ilgili bazı çalışmalar yapılmıştır19.
Uluslararası boyutta konuyla ilgili tek yayın, Cumhur ERKUT adlı bir
elektrik-elektronik mühendisine aittir. Tanbur akustiği konusundaki
çalışmalarına halen Helsinki Teknoloji Üniversitesi Akustik ve Ses
Sinyali İşleme Laboratuarında devam etmektedir. İlgili makalesi
Türkçe'ye çevrilerek Halkbilimi Dergisi'nde yayımlanmıştır20.
Gelişmiş ülkelerde yapılan bu çalışmaları irdelediğimizde ülkemiz
çalgılarını araştırma konusunda gerekli bilgi birikiminin sağlanması
için belli başlı konularda bazı ihtiyaçların söz konusu olduğunu
anlıyoruz21. Çalgı fiziğinin (ses
kalitesinin belirlenmesi ve dolayısıyla titreşim ve akustik temelli
çalışmalar bazında) araştırılması için temel olarak aşağıda
sıralanan bilim dallarında bilgiye gereksinim duyulmaktadır22:
1) Mekanik Titreşim
2) Akustik
3) Mukavemet
4) Ağaç (Ahşap-Tahta) Fiziği
5) Sinyal Analizi
6) Sonlu Eleman Analizi Metodları
Teknik Donanım Gereksinimi:
1) Modal Analiz ve Test Ekipmanları: Titreşim ve Akustik ile ilgili
çalışmaları gerçekleştirebilmek için gerekli test aygıtları ve
yazılımları
2) Bilgisayar Destekli Çizim, Sonlu Eleman Analizi ve Mesh (Ağ)
Programları: Çalgıyı modellemek ve bilgisayar yardımıyla analizini
gerçekleştirebilmek için bazı yazılımlara ihtiyaç vardır.
3) Şartlandırılmış Ortam: Titreşim ve Akustik ile ilgili çalışmaları
evrensel boyutta sunulabilir ölçüde gerçekleştirmek için, konuyla
ilgili standartlara uygun mekanlarda bu çalışmalar yapılmalıdır.
Yarı Yansımasız (Semi-Anechoic) Odaya Bir Örnek
23
BAĞLAMA FİZİĞİ KONUSUNDA BAZI NOKTALAR
(BAZI VARSAYIMLAR, ÖNGÖRÜLER ve SAPTAMALAR)
Bağlama konusunda herhangi bir çalışmaya başlamadan önce kabaca da
olsa bu çalgıdan sesin nasıl oluştuğunu bilmek de yarar vardır. Bu
bilginin ışığı altında hangi çalışmalara ilk olarak yönelmemiz
gerektiğini de ortaya koyabiliriz:
Ses Oluşumu Akış Şeması:
Akış şeması hakkında şunları da eklemek gerekir:
a) Sapın titreşimi ihmal edilmiştir.
b) Hava boşluğunun, ses deliğinden dolayı akustik bir dalga yayma
olasılığı olmasına rağmen göğüs ve gövde arasında kalması, hariçten
bir değişken olarak değil de yine göğüs ve gövde değişkenlerine
bağlı bir değişken olarak düşünmek yerinde olur. Dolayısıyla ilk
etapta ses deliği vasıtasıyla hava boşluğundan çıkan sesi (SES 3) de
ihmal edebiliriz. En azından bir tasarım parametresi olarak
(özellikle ses deliğinin lokasyonu ve yüzey alanının belirlenmesi
meselesini) daha sonraya bırakabiliriz.
c) Köprü, tel titreşimini yani tahriği, göğüse iletmekle görevli
parçadır. Görece ufak bir yapıda olduğundan akustik dalga oluşturma
kapasitesi yoktur. Nitekim asıl amacı titreşimi iletmektir. Titreşim
iletimi ile ilgili olduğu için sesin sönümlenmesi olgusunda
irdelenebilir. Ancak ses rengini (tınısı) yani akustik dalganın
doğuşkan içeriğini (harmonic content, spectrum) değiştirmesi ihmal
edilebilir.
d) Ters yöndeki oklar (milisaniye mertebesinde bir gecikmeyle
olduğunu düşündüğümüz) geri beslemeyi tarif etmektedir.
Bu varsayımlar çerçevesinde bağlamanın ses rengini (tınısı)
belirleyen en önemli faktörlerin -kabaca- göğüs ve gövde olduğu
sonucuna varabiliriz. Öyleyse ilk etapta yapılması gereken,
bağlamanın bu bölümleri üzerinde çalışmaktır diye düşünüyoruz.
1-Bu
yazı, 13 Ekim 2001'de ODTÜ Mimarlık Amfisi'nde düzenlenen "Anadolu
Müziği Paneli"nde sunulmuş ve sonrasında ODTÜ Türk Halk Bilimi
Topluluğu'nu yayın organı olan "Halkbilimi Dergisi"nin 17. sayısında
yayımlanmış olan bildirinin geliştirilmiş halidir.
2-Orhan
HANÇERLİOĞLU, "Standardizasyon" maddesi, Felsefe Ansiklopedisi, 6.
Cilt, s. 165
3-Yalçın TURA,
Müzikte Standardizaston, 1. Müzik Kongresi Bildirileri, s. 83
4-a.g.e. s. 84
5-Hasan TOGARANLI,
, Müzikte Standardizaston, 1. Müzik Kongresi Bildirileri, s. 89; Bu
konuda ayrıca bkz. Pınar MUNZUR, Standartlığın Gereği ve Önemi, 4.
İstanbul Türk Müziği Günleri-Türk Müziği'nde Eğitim Sempozyumu
(15-16 Mayıs 1997), s. 65 -69
6-bkz. Salih
TURHAN, Türk Halk Musikisi'nde Çeşitli Görüşler, s. 397-408
7-bkz. Sabri YENER,
Türk Müziği'nin Eğitimde Kullanım Sorunları ve Çözüm Önerileri, 4.
İstanbul Türk Müziği Günleri-Türk Müziği'nde Eğitim Sempozyumu
(15-16 Mayıs 1997) s.148; bkz. Coşkun GÜLA'nın ODTÜ-THBT ile yaptığı
söyleşi kaydı, Kayıt Yılı: 1990, ODTÜ-THBT Belgeliği.
8-Son 200 yıl
içinde Türk Müziği Çalgıları yapımıyla uğraşmış/uğraşmakta olan
lüthiyeler hakkında bilgi için bkz. Ethem Ruhi ÜNGÖR, Geçmişten
Günümüze Türk Lüthiyeleri, Musiki Mecmuası, Sayı: 469, s. 9-22.
9-bkz. Frank
HARRISON, John RIMMER, Antique Musical Instruments and Their Players;
Lawrence PICKEN, Folk Musical Instruments of Turkey; Mahmut Ragıp
GAZİMİHAL, Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız; Bahaeddin ÖGEL,
Türk Kültür Tarihine Giriş, Türk Halk Musikisi Aletleri, Cilt 9;
Erol PARLAK, Türkiye'de El İle (Şelpe) Bağlama Çalma Geleneği ve
Çalış Teknikleri; Vagıf ABDULGASIMOV, Azerbaycan Tarı; Fivos
ANOYANAKİS, Greek Popular Musical Instruments; ; Murat BARDAKÇI,
Maragalı Abdülkadir; Irene MARKOFF, Türk Saz Ailesi ve Onun
Bulgaristan ve Yugostlavya'daki Balkan Karşılıkları: Karşılaştırmalı
Bir Bakış, Halkbilimi Dergisi, 14. Sayı. s. 33-37.
10-Çalgı eğitimi,
insanın aklen gelişmesi/geliştirilmesi amacıyla en az 2500 yıldır
kullanılan bir yöntemdir. Pisagor'un, Güney İtalya'da kurduğu okulda
öğrencilerine "heptakord" denilen yedi telli bir çalgının eğitimi
verilmekteydi. Böylece birliktenliğin, kardeşliğin, toplumsal uyumun
tesis edilmesi gibi bir amaç taşınıyordu. (bkz. Orhan HANÇERLİOĞLU,
"Pythagoras" maddesi, Felsefe Ansiklopedisi-Düşünürler Bölümü, 2.
Cilt, s. 171)
11-bkz. Carleen
M. HUTCHINS, A History of Violin Research, JASA, 73 (5), May 1983,
s. 1421-1440; bkz. www.marymt.edu/~cas/links.html, Aralık 2001.
12-bkz.
http://www.yok.gov.tr/teztara.html, Aralık 2001; bkz. Ahmet TACOĞLU,
Tanburda Kullanılan Ses Tablalarında Rezonans Özelliklerinin
İncelenmesi, Yayınlamamış yüksek lisans tezi.
13-bkz. Vatan
ÖZGÜL, Halkbilimcinin Rafı, Halkbilimi Dergisi, 11. Sayı, s. 98;
Mehmet Salih ERGAN, Türkiye'de Müzik Bibliyografyası-Kitaplar,
Notalar (1929-1993); Zümrüt NAHYA, Halk Kültürlerini Araştırma ve
Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları Bibliyografyası (1966-1991);
Abdülkerim KASIMOĞLU, Cemal KURNAZ, Türk Kültürü Bibliyografyası
(Kasım 1962-Nisan 1988); Gündağ KAYAOĞLU, Türk Halkbilimi İle İlgili
Kitaplar İçin Bir Bibliyografya Denemesi (1985-1990); Mehmet TOPRAK,
Kültür Dergisi Makaleler Bibliyografyası; Ali YAMAN,
Alevilik-Bektaşilik Bibliyografyası; Lawrence PICKEN, Folk Musical
Instruments of Turkey; Mahmut Ragıp GAZİMİHAL, Ülkelerde Kopuz ve
Tezeneli Sazlarımız; Bahaeddin ÖGEL, Türk Kültür Tarihine Giriş,
Türk Halk Musikisi Aletleri, Cilt 9; Erol PARLAK, Türkiye'de El İle
(Şelpe) Bağlama Çalma Geleneği ve Çalış Teknikleri; Murat BARDAKÇI,
Maragalı Abdülkadir; Ersan KOÇ, Bağlamanın Yapısal Serüveni,
Halkbilimi Dergisi, 13. Sayı, s. 30-41; Özay ÖNAL, Bağlamada Göğüs
Tahtası ve Geleneksel Takma Tekniği, Halkbilimi Dergisi, 14. Sayı,
s. 38-44.
14-bkz. www.marymt.edu/~cas/
ve ilgili linkler, Aralık 2001. Ayrıca bkz. www.acoustics.hut.fi/,
Aralık 2001
15-bkz. www.marymt.edu/~cas/links.html,
Aralık 2001.
16-bkz. Yalçın
TURA, Müzikte Standardizaston, 1. Müzik Kongresi Bildirileri; bkz.
TSE belgeleri: TS 2493, TS 6901, TS 6903.
17-Konuyla ilgili
bilgiyi İsmail GÖKER'den aldık. Kendisi MAYDER'in kurucusudur.
Dernek Ankara'da 7 Şubat 2002'de kurulmuş. (MAYDER: Müzik Aletleri
Yapımcıları Derneği.)
18-bkz. Ayhan
ZEREN, Müzik Fiziği; Ayhan ZEREN, Müzikte Ses Sitemleri; Ali Fuat
AYDIN, Türk Halk Müziğindeki Aralık Karmaşasına Çözüm Önerileri,
Halkbilimi Dergisi, 5. Sayı, s. 9-16.
19-Mehmet DAL'ın
bu konudaki çalışması Halkbilimi Dergisi'nin 15. Sayısı'nda
yayımlanmıştır. Ayrıca Vatan ÖZGÜL'ün konuyla ilgili bir çalışması
vardır.
20-bkz. Cumhur
ERKUT, Bir Uzun Saplı Telli Saz Olan Tanburun Akustik Analizi,
Halkbilimi Dergisi, 14. Sayı, s. 12-20; bkz. www.acoustics.hut.fi/~cerkut/tanbur/
, Aralık 2001.
21-bkz. www.marymt.edu/~cas/,
www.acoustics.hut.fi/, www.phys.unsw.edu.au/music/, asa.aip.org/,
Aralık 2001; Neville FLETHER-Thomas ROSSING, The Physics of Musical
Instruments; Harry OLSON, Music, Physics and Engneering; Lothar
CREMER,The Physics of Violin; CATGUT Journal'daki tüm makaleler;
JASA ve Journal of Sound and Vibration gibi titreşim ve akustik ile
ilgili bilimsel süreli yayınlardaki çalgı fiziği ile ilgili makaler….
22-İlk etapta
sadece bağlama gibi kordafonları araştıracağımız varsayılmıştır.
23-Technical
University of Denmark'daki tam yansımasız oda
KAYNAKÇA
KİTAPLAR:
ABDULGASIMOV, Vagıf, Azerbaycan Tarı, Anadolu Türkçesi'ne
Aktaran: Salih TURHAN, (Kendi Yayını), Ankara, 1996.
ANOYANAKİS, Fivos, Greek Popular Musical Instruments, 2nd Edition,
Melisa Publishing House, Atina-Greece, 1991.
BARDAKÇI, Murat, Maragalı Abdülkadir, Pan Yayıncılık, İstanbul,
Aralık 1986.
CREMER,The Lothar, The Physics of Violin, The MIT Press, 1984.
FLETHER, Neville - ROSSING, Thomas, The Physics of Musical
Instruments, Springer-Verlag, January 1991.
GAZİMİHAL,Mahmut Ragıp, Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız,
Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayını, Ankara,
1975.
OLSON, Harry, Music, Physics and Engineering, Dover Publications,
Second Edition, New York, 1967.
ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine Giriş-Türk Halk Musikisi
Aletleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1987
PARLAK, Erol, Türkiye'de El İle (Şelpe) Bağlama Çalma Geleneği ve
Çalış Teknikleri, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 2000.
PICKEN, Lawrence, Folk Musical Instruments of Turkey, Oxford
University Press, London, 1975.
ZEREN, Ayhan, Müzik Fiziği, Pan Yayıncılık, İstanbul, Ekim 1995.
ZEREN, Ayhan, Müzikte Ses Sitemleri, Pan Yayıncılık, İstanbul, Ekim
1998.
MAKALELER:
AYDIN, Ali Fuat, Türk Halk Müziğindeki Aralık Karmaşasına Çözüm
Önerileri, Halkbilimi Dergisi, 5. Sayı, ODTÜ-THBT Yayını, Ankara,
Kış/İlkbahar 1998.
ERKUT, Cumhur, Bir Uzun Saplı Telli Saz Olan Tanburun Akustik
Analizi, Halkbilimi Dergisi, Çev: Erol TUNALI, 14. Sayı, ODTÜ-THBT
Yayını, Ankara, İlkbahar 2001.
HUTCHINS, Carleen M., A History of Violin Research, JASA, 73 (5),
May 1983.
KOÇ, Ersan, Bağlamanın Yapısal Serüveni, Halkbilimi Dergisi, ODTÜ
Türk Halk Bilimi Topluluğu Yayını, 13. Sayı, Ankara, Güz 2000.
ÖNAL, Özay, Bağlamada Göğüs Tahtası ve Geleneksel Takma Tekniği,
Halkbilimi Dergisi, , ODTÜ Türk Halk Bilimi Topluluğu Yayını, 14.
Sayı, Ankara, İlkbahar 2001.
ÖZGÜL, Vatan, Halkbilimcinin Rafı, Halkbilimi Dergisi, ODTÜ Türk
Halk Bilimi Topluluğu Yayını, 11. Sayı, Ankara, Güz 1999.
ÜNGÖR,Ethem Ruhi, Geçmişten Günümüze Türk Lüthiyeleri, Musiki
Mecmuası, Sayı: 469, İstanbul, Yaz 2000.
BİLDİRİLER:
MARKOFF, Irene, Türk Saz Ailesi ve Onun Bulgaristan ve
Yugostlavya'daki Balkan Karşılıkları: Karşılaştırmalı Bir Bakış,
Halkbilimi Dergisi, 14. Sayı, ODTÜ Türk Halk Bilimi Topluluğu
Yayını, Ankara, İlkbahar 2001.
Müzik Kongresi Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını,
Ankara, Haziran 1988
Türk Halk Musikisi'nde Çeşitli Görüşler, Hazırlayan: Salih TURAN,
Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1992
4. İstanbul Türk Müziği Günleri-Türk Müziği'nde Eğitim Sempozyumu
(15-16 Mayıs 1997), Hazırlayan: Göktan AY, Kültür Bakanlığı
Yayınları, Ankara, 1998.
TEZLER:
TACOĞLU, Ahmet, Tanburda Kullanılan Ses Tablalarında Rezonans
Özelliklerinin İncelenmesi, Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi,
Hacettepe Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1997.
ANSİKLOPEDİ, ANTOLOJİ ve BİBLİYOGRAFYALAR:
HANÇERLİOĞLU, Orhan, Felsefe Ansiklopedisi, Remzi Kitabevi,
İstanbul, 1993.
KASIMOĞLU, Abdülkerim, KURNAZ, Cemal, Türk Kültürü Bibliyografyası
(Kasım 1962-Nisan 1988), Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayını,
Ankara, 1988.
ERGAN,Mehmet Salih, Türkiye'de Müzik Bibliyografyası-Kitaplar,
Notalar (1929-1993), (Kendi Yayını), Konya, 1994.
KAYAOĞLU, Gündağ, Türk Halkbilimi İle İlgili Kitaplar İçin Bir
Bibliyografya Denemesi (1985-1990), Anadolu Sanat Yayınları,
İstanbul, 1991.
NAHYA, Zümrüt, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel
Müdürlüğü Yayınları Bibliyografyası (1966-1991), Kültür Bakanlığı
Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayını,
Ankara, 1992.
TOPRAK, Mehmet, Kültür Dergisi Makaleler Bibliyografyası, Kültür
Bakanlığı Yayını, Ankara,1997.
YAMAN, Ali, Alevilik-Bektaşilik Bibliyografyası, Alevi-Bektaşi
Kültür Enstitüsü Yayını, Mannheim, 1998.
WEB SİTELERİ:
www.acoustics.hut.fi/ Helsinki Teknoloji Üniversitesi, Akustik
Laboratuarı.
www.marymt.edu/~cas/ CATGUT Acoustical Society.
www.phys.unsw.edu.au/music New South Wales Universitesi, Fizik
Bölümü.
www.yok.gov.tr/teztara.html YÖK, Tez Arama.
|
